Linux da Diğer Kullanıcılarla İletişim

 

10. Diğer Kullanıcılarla İletişim

İnternet, başdöndürücü bir hızla gelişmekte. Dünyada İnternet'e her gün onbinlerce kullanıcı eklenirken İnternet'e bağlı Türk insanının sayısı (şimdilik) yüzbinlerle ifade ediliyor. Bunda özellikle medyanın, İnternet'in tanıtımına yaptığı etki çok büyük. Konuyla ilgili hemen her yazıda, bu dev ağın diğer ucundaki kullanıcılardan bahsediliyor. İletişim teknolojisiyle birlikte karşılıklı konuşmayı iyice azaltan kesimlerin İnternet'e olan merakı da buradan geliyor.
Gerçekten de İnternet'e bağlandığınızda hiç de yalnız olmadığınızı farkediyorsunuz. Biraz merakla, biraz uğraşla dünyanın öteki ucundan bağlanan insancıklarla bağlantı kurmak gayet kolay. İnternet'le bilgisini, kültürünü artıran, yalnızlıktan kurtulan, hoşça vakit geçiren, hatta evlenenlere bile rastlanıyor. Bazen de bunun tam tersine, hayal kırıklığına uğrayanlar da var. Ama çoğunluk bu sonsuz derinliğe bir girdiği zaman sihrinden kurtulamıyor.
Diğer kullanıcılarla iletişim kurabilmek için sayısız yol yöntem var. Bunlardan en çok bilineni e-posta. Mektupla varışı günlerce sürebilecek bir mesaj, e-posta ile gönderdiğinizde bakmışsınız ki birkaç dakika sonra karşıda.
Bunun yanında haber gruplarına bağlanmak ve onbinlerce tartışma grubundan hangisini okuyacağını şaşırmak da var.
irc (internet relay chat) ile binlerce odalı bir eve girip her ülkeden, her zevkte süresiz arkadaşlıklar kurmak mümkün.
Bunların hepsi Linux ile mümkün. Yazılımları kurduğunuz anda yüzlerce ülkeden milyonlarca kullanıcı sizi ekran karşısında bekliyor. Aşağıda iletişim kurabilmek için kullanan yazılımlardan birkaçı anlatılıyor.

10.1 Pine

Pine, e-posta atma ve okuma için en çok kullanılan yardımcı programlardan biridir. Kurulumu ve kullanılması kolay olan pine, Linux altında sürekli güncellenen bir yazılımdır.
Daha önce pine kurmadıysanız size en yakın sunsite arşivinden indirip kurmak mümkündür. Pine, açıldığı zaman aşağıdaki gibi bir görüntüyle sizi karşılar :

PINE 3.95   MAIN MENU                             Folder: INBOX  4 Messages

       ?     HELP               -  Get help using Pine

       C     COMPOSE MESSAGE    -  Compose and send a message

       I     FOLDER INDEX       -  View messages in current folder

       L     FOLDER LIST        -  Select a folder to view

       A     ADDRESS BOOK       -  Update address book

       S     SETUP              -  Configure or update Pine

       Q     QUIT               -  Exit the Pine program

Copyright 1989-1994.  PINE is a trademark of the University of Washington.

                    [Folder "INBOX" opened with 4 messages]

? Help                     P PrevCmd                  R RelNotes

O OTHER CMDS L [ListFldrs] N İleriCmd                  K KBLock

Pine programı, kursör tuşları ile kolayca yönetilebilir. En üst satırda pine hakkında detaylı bilgi alabileceğiniz bölüm vardır. Diğer satırlar sırayla :

• COMPOSE MESSAGE : E-posta hazırlayıp göndermek için
• FOLDER INDEX : Gelen ve giden e-postaları gruplanabilir. Bu seçenek seçilen grup içindeki e-postaları ekrana getirir.
• FOLDER LIST : Posta grubu seçmek için
• ADDRESS BOOK : Adres rehberi
• SETUP : Pine'ın konfigürasyonu bu seçenekle yapılır.
• QUIT : Programdan çıkar.

Pine'ın kullanıcı dostu özelliklerinden birisi, her komutu tek tuş ile belirtebilmesi ve bu tuşların ne işe yaradıklarının ekranın en alt kısmında sürekli görülebilmesidir. Bir komutu hatırlayamazsanız ekranın en alt kısmına bakın.

E-posta Gönderme

Bir e-posta gönderebilmek için karşıdaki kullanıcının e-posta adresini bilmeniz gerekecektir. Ana menüde COMPOSE MESSAGE satırının karşısına gelin ve return tuşuna basın. Bu andan itibaren pine'ın editörüne gireceksiniz.

To      :

Cc      :

Attchmnt:

Subject :

----- Message Text -----

To: kısmına mesaj göndermek istediğiniz kişinin e-posta adresini yazın. Cc: (Carbon Copy) bölümünde ise, gönderilen e-postanın ikinci kişi tarafından alınması da istiyorsanız o kişinin de e-posta adresini belirtin.
Pine ile sadece mesajları değil, herhangi bir dosyayı da göndermek mümkündür. Attchmnt kısmına, dosyanın adını yazın. Pine, dosyayı ev dizininde arayacak ve atılacak e-postanın içine ekleyecektir.
Subject (başlık) kısmında, mesajın içeriğini belli eden birkaç kelime yazın ve return tuşuna basın. Artık istediğinizi yazabilirsiniz.

To      : sonmez@cclub.metu.edu.tr

Cc      :

Attchmnt: 1. /home/murat/adresler (2.8 KB) ""

Subject :

----- Message Text -----

Selam,

Istediklerini ekte yolluyorum. Umarim isine yarar.

Gorusuruz.

Mesajı yollamak için Control-X, vazgeçmek için Control-C tuşuna basın. Yukarıda da belirtildiği gibi, pine'ın tüm komutları ekranın alt kısmına yazılmıştır.

E-posta Okuma

Pine, açıldığı anda ana menüye gelir. Herhangi bir alt menüden ana menüye geçmek için m tuşuna basın. Buradayken gelen e-postaları okuyabilmek için FOLDER INDEX'e geçin.

+   1   Sep 15 To: root@linux.lin  (4,394) Register with the Linux counter proje

+   2   Sep 15 Patrick J. Volkerd  (2,671) Welcome to Linux!

Burada gelen e-postaların ne zaman, kim tarafından yollandığı, uzunluğu ve başlığı yeralır. Okumak için ok tuşlarıyla bir tanesinin üzerine gelip return tuşuna basın.

E-posta Silme

Gelen e-postaların diskte fazla yer tutmasını önlemek için bazen kontrol etmelisiniz. Özellikle e-posta aracılığıyla fazla miktarda program alış-verişi yapıyorsanız kısa sürede yer kalmadığını görmeniz işten bile değil. Ayrıca her eklenen e-posta, pine'ı açılış sırasında yavaşlatacaktır.
E-postaları silebilmek için, ana menüden FOLDER INDEX'e geçin. Burada silmek istenilen e-postanın üzerine yön tuşları ile gelip D tuşuna basın.

+ D 1   Sep 15 To: root@linux.lin  (4,394) Register with the Linux counter project 

+   2   Sep 15 Patrick J. Volkerd  (2,671) Welcome to Linux!

Satırın başında D karakteri belirecektir. Silmek istediğiniz dosya diskten hemen silinmez. Sistemden çıkarken Pine, bunları silmek isteyip istemediğinizi sorar, sonra siler.

10.2 Etkileşimli İletişim Yöntemleri

Pine, kullanım kolaylığı ile kullanıcıya cazip gelirken, atılan mesajların karşıya anınında gitmemesi, hatta yolda kaybolması olasılığı bile vardır. Buna karşın bir kere atıldığı zaman e-postayı alan kişi bunu istediği zaman okur, yani e-posta atılırken karşıdaki kullanıcının sistemde o an bulunması şart değildir.
write, talk ve irc, daha pratik ve anında iletişime izin veren programlardır. write ile aynı makina üzerindeki kullanıcıyla anında iletişim kurmak mümkün olur. Komut satırında write ve konuşmak istediğiniz kullanıcının ismini yazmak yeterlidir.

linux:~$ write gorkem

cok aciktim. yemege gidelim

Mesaj gönderme bittiği zaman Control-C yardımıyla çıkılabilir. Aynı şekilde mesajı alan kullanıcı da write ile cevap verebilir.
write, kısa süren mesajlaşmalarda etkili olurken uzun sürecek konuşmalarda genellikle talk kullanılır. talk yardımıyla mesajlaşan kullanıcıların herbirinin ekranları enine ikiye bölünür. Ekranın bir yarısında gelen mesajlar, öteki yarısında giden mesajlar görünür.
talk ve write genellikle iki kişi arasında iletişim kurmak için kullanılır. Bunların yanında irc, aynı anda binlerce kullanıcının bağlandığı bir dünyadır. Uygun bir yazılımla dünyanın dört bir yanında bulunan sunuculara bağlanmak suretiyle irc'ye girilebilir. Çok basit birkaç komutla yüzlerce kanala girip her kanaldaki onlarca kişiyle yazışmak olasıdır. İster özel mesaj gönderirsiniz, ister belirli bir konuda yapılan konferansa katılırsınız.
Linux'unuzda irc yazılımı yoksa sunsite arşivinden alıp kolayca kurabilirsiniz.

10.3 Haber Grupları

Haber gruplarını, milyonlarca kişinin e-posta alıp gönderdiği bir yer olarak düşünebiliriz. Dünya üzerinde haber gruplarına ait e-postaları dağıtma işlemini üstlenmiş pek çok omurga vardır. Bunlar, diğer alt haber grubu sunucularına ücreti karşılığında e-postaları gönderirler. Normal bir kullanıcı da bu sunuculara bağlanıp haberleri okur.
İnternet üzerinde bu haber sunucularına bağlanmak için NNTP protokolü kullanılır. Alternatif olarak kendi Linux makinanız üzerinde siz de küçük bir haber sunucu yaratabilirsiniz.
Haber gruplarına bağlandığınızda karşınıza bir menü çıkar. Bu menüde konularına göre sınıflandırılmış gruplar vardır. Kullanıcı bu gruplardan birini seçerek daha önce yollanmış e-postaları okuyabilir ve isterse kendisi de bir e-posta gönderebilir. Her grubun bir ismi vardır ve bu isimlerde alt grupları belirtmek amacıyla noktalar kullanılır. Örneğin Linux grubuna ait onlarca haber grubundan comp.os.linux, comp.os.linux.x ve comp.os.linux.setup örnek verilebilir.
Haber gruplarını okumak için en çok kullanılan iki program tin ve trn'dir. tin'e girince ekranda üye olunmuş haber gruplarının bir listesi çıkar. Bunlardan istediğiniz bir tanesine return tuşunu kullanarak girebilirsiniz. Ardından ekranda bu gruba gönderilen e-postalar yeralacaktır. Burada yapabilecekleriniz arasında bir mesajı okumak veya cevap yazmak vardır. q tuşuyla tin'den çıkabilirsiniz.
Aşağıda tin komutu çalıştırıldığı anda ekrana gelen haber grupları yeralıyor. İstediğiniz haber grubuna s (subscribe) tuşuyla üye olabilir, istemediklerinizi u (unsubscribe) ile silebilirsiniz. Linux'unuzun bağlandığı sunucunun kapasitesine göre teorik olarak onbinlerce haber grubunu okumak mümkündür.

           Group Selection (news.metu.edu.tr  18)               h=help

      1        alt.os.linux              Use comp.os.linux.* instead.

      2        comp.os.linux

      3        comp.os.linux.admin

      4        comp.os.linux.advocacy    Benefits of Linux compared to other o

      5        comp.unix.shell           Using and programming the Unix shell.

      6        gnu.bash.bug              Bourne Again SHell bug reports and su

      7        comp.lang.perl

      8        comp.graphics.algorithms  Algorithms used in producing computer

      9        metu.cc.hot-line

     10        alt.2600                  The magazine or the game system.  You

     11        comp.sys.cbm        The commodore computers

     12        alt.2600.codez            No description.

     13        alt.3d                    Use alt.3d.misc instead.

     14        alt.c64                   Use comp.sys.cbm instead.

     15        alt.cd-rom                Discussions of optical storage media.

     16        alt.cookies.yum.yum.yum   Use rec.food.baking instead.

     17        alt.music.ozzy            Blizzard of Osbourne.

      <n>=set current to n, TAB=next unread, /=search pattern, c)atchup,

   g)oto, j=line down, k=line up, h)elp, m)ove, q)uit, r=toggle all/unread,

     s)ubscribe, S)ub pattern, u)nsubscribe, U)nsub pattern, y)ank in/out

Ekranın en altında tin komutlarının bir listesi vardır. Bir e-postaya cevap yazmak için o mesajı okurken f tuşuna basın.
Diyelim ki farklı bir haber sunucusuna bağlanmak istiyorsunuz. tin komutu, NNTPSERVER kabuk değişkenini okuyarak bu değişkende bulunan sunucuya bağlanır. Buradaki makinanın ismini değiştirmek suretiyle dilediğiniz bir sunucuya bağlanmanız olasıdır.

$ export NNTPSERVER=news.metu.edu.tr

$ tin -r